W którą stronę kręci się ziemia?
W którą stronę obraca się Ziemia (i dlaczego)?
W ciągu wielu lat zajęć z przedmiotów ścisłych wiadomość o tym, że Ziemia obraca się wokół własnej osi, prawdopodobnie mocno utkwiła w Twoim mózgu i od tamtej pory tam pozostaje. Ale czy twoi nauczyciele wspominali przypadkiem, w którą stronę kręci się ziemia – a jeśli tak, to czy pamiętasz to?
Właściwie nie ma tylko jednej poprawnej odpowiedzi: To zależy od twojej pozycji w stosunku do samej Ziemi. Jeśli wyobrażasz sobie, że unosisz się nad planetą i patrzysz na biegun północny bezpośrednio pod tobą, wydaje się, że Ziemia obraca się w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Jeśli jesteś pod Ziemią, patrząc na biegun południowy nad tobą, opisałbyś obrót jako zgodny z ruchem wskazówek zegara.
Kierunek obrotu pomaga rzucić światło na to, dlaczego słońce „wschodzi” na wschodzie i „zachodzi” na zachodzie – ponieważ Ziemia obraca się z zachodu na wschód. Wyobraź sobie, że obserwujesz Ziemię z perspektywy Słońca tuż przed rozpoczęciem dnia w Ameryce Północnej. Ponieważ Ziemia obraca się na wschód, światło słoneczne najpierw uderza we wschodnie wybrzeże; więc kiedy mieszkańcy Nowego Jorku zaczynają dzień, Kalifornijczycy wciąż śpią w całkowitej ciemności. Gdy Ziemia kontynuuje swój wschodni obrót, słońce świeci na coraz większą część Ameryki Północnej. Innymi słowy, my ludzie na ziemi wchodzimy w światło słoneczne, które już świeci na lądzie na wschód od nas – możemy więc zobaczyć zbliżające się światło słoneczne, jeśli spojrzymy na wschód.
Ta sama rzecz dzieje się przy zachodzie słońca. Ziemia wciąż kręci się na wschód, a w końcu Wschodnie Wybrzeże obraca się poza zasięgiem Słońca i pogrąża w ciemności. Słońce wciąż świeci na lądzie na zachód od tego miejsca, więc mieszkańcy wschodniego wybrzeża mogą obserwować, jak ich własne światło dzienne zanika, patrząc na zachód.
Dlaczego Ziemia obraca się przeciwnie do ruchu wskazówek zegara?
Powód, dla którego Ziemia obraca się w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara (tzn. z zachodu na wschód) jest mniej jasny. Nasz Układ Słoneczny powstał, gdy chmura pyłu i gazu zapadła się – prawdopodobnie z powodu eksplozji innej gwiazdy w pobliżu – a materia, częściowo dzięki grawitacji, przeorientowała się w gwiazdę i zestaw planet (plus księżyce, asteroidy i tak dalej). Efektem powstawania nowych gwiazd jest to, że gwiazda i inne rzeczy wokół niej obracają się, ale kierunek zależy od zmiennych występujących podczas zapadania się chmury.
Czynniki takie jak turbulencje wywołane przez fale uderzeniowe supernowych oraz efekty magnetyczne, które występują, gdy części obłoku zaczynają zapadać się w gwiazdy, wpływają na ostateczny moment pędu i orientację wirową nowo narodzonych gwiazd.
Dla naszego Układu Słonecznego, ta orientacja wiru zakończyła się przeciwnie do ruchu wskazówek zegara, czyli „progresywnie”. Ziemia, Słońce i większość innych planet obracają się w tym kierunku. Wenus, jednakże, obraca się zgodnie z ruchem wskazówek zegara; a Uran obraca się na boku. Niektórzy naukowcy uważają, że kiedyś odpowiadały one naszemu kierunkowi obrotu, zanim nastąpiło zdarzenie, które wytrąciło je z równowagi – jedna masywna kolizja lub seria mniejszych. Ale jesteśmy dalecy od pewności co do tego, co naprawdę się stało.
